Lễ trao tặng thưởng các tác phẩm lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật xuất bản

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương dự, chỉ đạo và trao tặng thưởng cho các tác giả.

Cùng dự có các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Lê Quốc Minh, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đoàn Minh Huấn, Phó Giám đốc thường trực Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lê Hải Bình; các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo, đại diện một số ban, bộ, ngành Trung ương và thành phố Hà Nội.

Phát biểu tại buổi lễ, GS.TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, nhấn mạnh vai trò của lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật trong việc định hướng thẩm mỹ xã hội, bảo vệ và lan tỏa các giá trị chân-thiện-mỹ, góp phần quan trọng vào việc xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện, xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Tặng thưởng các tác phẩm lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật là hoạt động thường niên có ý nghĩa quan trọng, nhằm đánh giá, tôn vinh và khích lệ các nhà nghiên cứu, các tác giả có công trình học thuật chất lượng cao, đồng thời ghi nhận những đóng góp tích cực của các cơ quan báo chí, xuất bản trong việc tuyên truyền, phổ biến và nâng cao chất lượng hoạt động lý luận, phê bình.

Thực tiễn nhiều năm triển khai cho thấy, những tác phẩm được trao tặng thưởng vừa bảo đảm giá trị học thuật đồng thời tạo được sức lan tỏa sâu rộng trong đời sống xã hội, trở thành tài liệu tham khảo quan trọng phục vụ công tác nghiên cứu, đào tạo và quản lý văn học, nghệ thuật. Nhiều công trình đã góp phần định hướng tư tưởng, thúc đẩy sáng tạo, nâng cao năng lực tiếp nhận và thưởng thức nghệ thuật của công chúng.

Các tác phẩm được xét chọn trong đợt này là những công trình xuất bản, công bố trong năm 2024, nghiên cứu những vấn đề cấp thiết của đời sống văn học, nghệ thuật; có giá trị khoa học, nghệ thuật và nhân văn rõ nét, có điểm mới, cách tiếp cận phù hợp, được giới chuyên môn và dư luận đánh giá tích cực; đồng thời kế thừa và vận dụng sáng tạo đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Hằng năm, Hội đồng Lý luận Trung ương thông báo rộng rãi nội dung, yêu cầu, điều kiện, quy chế xét và trao tặng thưởng đến các hội văn học, nghệ thuật, các trường đại học, viện nghiên cứu, nhà xuất bản và các cơ quan báo chí có chuyên mục văn học, nghệ thuật.

Các tác phẩm được đưa vào quy trình xét chọn phải trải qua hai cấp thẩm định: Sơ khảo và Chung khảo, do các hội đồng gồm những nhà khoa học, chuyên gia uy tín đảm nhiệm. Những tác giả có tác phẩm tham gia xét thưởng không tham gia vào hội đồng thẩm định, bảo đảm tính khách quan và khoa học. Ban Chỉ đạo tặng thưởng thực hiện thẩm định lần cuối, so sánh giữa các loại hình nghệ thuật để quyết định mức tặng thưởng.

Trong 11 kỳ xét tặng thưởng, Hội đồng đã tiếp nhận 973 tác phẩm, vinh danh 241 công trình xuất sắc. Riêng năm nay, Hội đồng nhận được 76 tác phẩm (31 cuốn sách, 45 bài viết), trong bối cảnh kinh tế-xã hội còn nhiều khó khăn ảnh hưởng đến hoạt động xuất bản và nghiên cứu.

Đáng chú ý, năm 2024 ghi nhận sự gia tăng rõ rệt về số lượng và chiều sâu của các công trình nghiên cứu thuộc lĩnh vực nghệ thuật. Bên cạnh các công trình nghiên cứu văn học truyền thống, các lĩnh vực: âm nhạc, điện ảnh, sân khấu, múa... được nghiên cứu ngày càng công phu; đồng thời xuất hiện nhiều công trình đi vào những vấn đề thời sự, như: công nghiệp văn hóa, di sản văn hóa... phản ánh nỗ lực bao quát đa chiều đời sống văn nghệ phong phú của đất nước.

Sự cân đối dần giữa hai mảng văn học và nghệ thuật cho thấy lý luận, phê bình Việt Nam đang từng bước bắt nhịp với yêu cầu phát triển của nền văn hóa hiện đại, đồng thời giữ vững chiều sâu tư tưởng và bản sắc dân tộc.

Trên cơ sở thẩm định toàn diện về chất lượng học thuật, giá trị lý luận và tác động xã hội, Ban chỉ đạo thống nhất đề nghị Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương quyết định trao tặng thưởng cho 23 tác phẩm, gồm 14 công trình (sách) và 9 bài viết/cụm bài viết. Hai tặng thưởng mức A được trao cho các cuốn sách: "Ả đào - Một khảo cứu về lịch sử và hệ âm luật" của Bùi Trọng Hiền và "Văn học như một diễn ngôn (Lí thuyết diễn ngôn của M. Foucault và văn học sử Việt Nam)" của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Văn Toàn.

Ban tổ chức cũng trao các tặng thưởng khác, gồm: Mức B: 4 công trình; mức C: 8 công trình; mức Khuyến khích: 9 công trình. Đây là những công trình tiêu biểu cho trí tuệ, tâm huyết và trách nhiệm xã hội của đội ngũ lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật cả nước.

Bên cạnh việc vinh danh các tác giả, Hội đồng Lý luận Trung ương cũng khen tặng 16 tập thể là các cơ quan báo chí, tạp chí và nhà xuất bản có nhiều đóng góp tích cực trong công tác tuyên truyền, phổ biến và nâng cao chất lượng hoạt động lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật năm 2024.