Phát triển thị trường nghệ thuật: Rất cần hoàn thiện thể chế chính sách

Ngày 25/10, tại Hà Nội, Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam đã tổ chức hội thảo khoa học “Phát triển thị trường nghệ thuật ở Việt Nam: Thực trạng và giải pháp”. Hội thảo thu hút đông đảo các chuyên gia, nhà quản lý, nhà nghiên cứu, văn nghệ sĩ, doanh nhân, giảng viên các trường đại học, viện nghiên cứu.

Phát biểu đề dẫn hội thảo, PGS. TS. Đỗ Thị Thanh Thủy, Trưởng ban Nghiên cứu Văn hóa, Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam nhận định, những năm gần đây, thị trường nghệ thuật Việt Nam đã từng bước hình thành và phát triển, với các sản phẩm, dịch vụ ngày càng phong phú về nội dung và hình thức, đáp ứng nhu cầu đa dạng của công chúng, đồng thời bước đầu vươn ra thị trường quốc tế. Tuy nhiên, quá trình phát triển này vẫn đang ở giai đoạn ban đầu, còn tồn tại nhiều điểm nghẽn, hạn chế về thể chế, cơ chế quản lý, hạ tầng, nguồn lực và tính liên kết trong hệ sinh thái nghệ thuật.

Tại hội thảo, các đại biểu tập trung thảo luận về vấn đề thuộc các lĩnh vực nghệ thuật tiêu biểu gồm: Điện ảnh, hội họa và các chương trình - sự kiện âm nhạc trực tiếp. Nhiều ý kiến trao đổi, phân tích các khía cạnh như: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển thị trường nghệ thuật Việt Nam; cấu trúc, động lực và các chủ thể chính tham gia thị trường; cơ chế, chính sách, nguồn lực, hạ tầng, công nghệ và chuyển đổi số trong quản lý và phát triển thị trường nghệ thuật; kinh nghiệm quốc tế và những bài học có thể vận dụng trong điều kiện Việt Nam.

Đi từ câu chuyện cụ thể về những thực tế trải nghiệm trong việc hồi hương một số tác phẩm hội họa của các họa sĩ Lê Thị Lựu, Lê Bá Đảng… TS. Phạm Lan Hương, Trường Đại học Văn hóa TP. Hồ Chí Minh đã khái quát về hành trình hồi hương và kết nối di sản, sự tác động của thị trường đến mỹ thuật, vấn đề tư liệu hóa và bảo tồn các tác phẩm nghệ thuật trong tương lai.

Qua những câu chuyện về sự hợp tác trong hành trình hồi hương các sưu tập hội họa, TS Phạm Lan Hương thêm một lần nữa khẳng định, đây không chỉ là kết quả của nỗ lực bảo tồn di sản đơn thuần, mà là thành quả của sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý nhà nước, các thiết chế văn hóa và cơ sở đào tạo chuyên ngành văn hóa, di sản.

“Những bức tranh trở về từ Paris không chỉ là hiện vật, mà là ký ức sống động, minh chứng cho sức mạnh của nghệ thuật khi có sự chung tay của hợp tác quốc tế, của hàn gắn, kiến tạo và lan tỏa giá trị nhân văn bền vững” - TS Phạm Lan Hương chia sẻ.

Lĩnh vực nghệ thuật điện ảnh trong mấy năm gần đây có nhiều khởi sắc, đặc biệt là năm 2025 có sự bứt phá ngoạn mục. Nhà phê bình điện ảnh Lê Hồng Lâm cho rằng, năm 2025 thị trường điện ảnh Việt Nam tiếp tục trải qua giai đoạn tăng trưởng vượt bậc và lập nên vài kỷ lục mới, song vẫn còn nhiều hạn chế cần được khắc phục, nếu muốn xây dựng một ngành công nghiệp điện ảnh bền vững và có khả năng cạnh tranh trong khu vực châu Á hoặc trên toàn cầu.

Để tiếp tục có những bứt phá ngoạn mục trong lĩnh vực điện ảnh, ông Lê Hồng Lâm cho rằng: “Hợp tác sản xuất quốc tế vẫn là một giải pháp hiệu quả đối với điện ảnh Việt”.

Ông cũng dẫn chứng nhiều bộ phim hợp tác với Hàn Quốc đã gặt hái được những thành công đáng khích lệ, như "Mang mẹ đi bỏ". Việt Nam còn được hưởng lợi từ công nghệ làm phim hiện đại và mạng lưới toàn cầu của Hàn Quốc, trong khi Hàn Quốc tận dụng được thị trường tăng trưởng mạnh và nguồn nhân lực địa phương, một mô hình hợp tác đôi bên cùng có lợi. Bên cạnh đó là Thái Lan, Ấn Độ… đang trở thành đối tác quốc tế hợp tác sản xuất với Việt Nam để sản xuất những bộ phim mang đậm dấu ấn.

Cùng đề cập về những thành công của thị trường điện ảnh, Thạc sĩ Nguyễn Cao Tùng, Nhà sáng lập - Giám đốc điều hành 1- All Stars khẳng định rằng, để thị trường điện ảnh phát triển không thể thiếu yếu tố marketing. Việc dành tỷ lệ quá thấp kinh phí cho công tác này cũng là một rào cản để phim tiếp cận thị trường.

Tại hội thảo “Phát triển thị trường nghệ thuật ở Việt Nam: Thực trạng và giải pháp”, các đại biểu thống nhất rằng, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ và quá trình chuyển đổi số đang tạo ra những thay đổi sâu sắc trong hoạt động sáng tạo, sản xuất, phân phối và tiêu dùng các sản phẩm nghệ thuật. Công nghệ giúp nghệ sĩ, nhà sản xuất và công chúng tương tác trực tiếp, đồng thời mở ra những mô hình kinh doanh mới trong các lĩnh vực điện ảnh, âm nhạc và mỹ thuật.

Nhóm chủ đề thứ hai của hội thảo tập trung vào việc hoàn thiện thể chế, chính sách và tăng cường tính bền vững tài chính của thị trường nghệ thuật. Các ý kiến, tham luận đề xuất cần cải thiện khung pháp lý về sở hữu trí tuệ, bản quyền, hợp tác quốc tế; xây dựng mô hình liên kết giữa các tổ chức nghệ thuật, doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Bên cạnh đó, cần khuyến khích vai trò của các quỹ văn hóa, nhà tài trợ và tổ chức thiện nguyện trong phát triển nghệ thuật như một tài sản kinh tế, văn hóa và xã hội. Việc đa dạng hóa nguồn đầu tư, minh bạch hóa dòng chảy tài chính trong lĩnh vực sáng tạo cũng là điều kiện tiên quyết để bảo đảm tính chuyên nghiệp và lành mạnh cho thị trường nghệ thuật Việt Nam.

Hội thảo là diễn đàn khoa học quan trọng, góp phần định hướng chiến lược phát triển thị trường nghệ thuật Việt Nam trong giai đoạn mới. Đồng thời khẳng định, phát triển thị trường nghệ thuật Việt Nam trong giai đoạn hiện nay cần sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước, giới nghệ sĩ, doanh nghiệp và cộng đồng xã hội. Trong đó, trọng tâm là ứng dụng mạnh mẽ khoa học - công nghệ, nâng cao năng lực quản lý, hoàn thiện chính sách hỗ trợ sáng tạo. Đồng thời, xây dựng môi trường văn hóa hiện đại, giàu bản sắc, hướng tới xây dựng một hệ sinh thái nghệ thuật năng động, hiện đại và mang đậm bản sắc dân tộc, đóng góp tích cực vào sự phát triển văn hóa, con người Việt Nam và nền kinh tế sáng tạo quốc gia.